U JEETS'T'ANO'OB TI'AL U KAJALÍ NUNKINÍ

U  JEETS´TÁNO’OB   BEETAÁN   TUMEN  LE   ÚUCHBEN MÁAKO’OBO’   TI’AL  U    KAJALÍ   NUNKINÍ.

    Ku  ts’iikbaltike   tumen  le  noolo'bo   ti’al  u  káajali   nunkinie’  bix    anch’ajik’  u   suukta  u  beta'an ti’al  u  tókáaj  dz’ulik’aak,  ku   ts’iikbaltale’  úuche’  anchaj  jump’éel   koojani  tie  máako’obo  ka’kas  k’oojani  kuu  jookol  tiu  oot’éelo’ob  ku  p’úultaj  yéetel  ku  jóokol  u  pujii’  ma’  ojeltaan  wua  ka’áakas  ka’ako’ob   paak’ben  tumen  tii  yáakach’  máako’ob   pa’ak’tíiob  e  kajáakbalo’ob  tiie  kaajo’.

    Le máako’obo   ma´ tu   kaxtikoób  bix   u   xot’koob   le  jáaykíimlo’obo,   mix   u   ts’aake   meno’obo   ku  tseelkeé  ka’ako  tie   máako’ob.

    Tie  jabilo’  ka   anchaje’ e   k’ojanilo’obo  mix   jump’éel   ts’aak  ku   kaaxtáal  ti’al  u  máalotáale máako’obo.    Kia’ala’    xaane   lee  yuumo’obo   máatech   u  cháakoó   u  jup’ts’aak  tíal   u   aalo’ob   leten  ku   tukalé   leti  meti’   u   k’ojantaj  le  máako’obo.

  Beyo  le  noolo’obo  áanchaj  u   kaaxtilo’ob   u  ts’aakil       ka tu   pikchiito’ob  tiu  SAN  DIEGO u  meetko’ob   jump´éel    k’eesh  yéetel  jump’éel  ba’al  ka    k’aamik’  ti’al  u  áantal le  máako’ob  yaan  le  ka’ako’.

  Meetaaj jump’éel  dz’ul  je’eli  yéetel  tumben  nok ,  p’ook u  xaana’   Le  ka’ako’  waa le  k’ojanilo’  jop’úu   sáataj ka  ts'oku  pikchich'iktaaj  baay  kun  metbi.

Káa   kuche’  dz’ulo’ob   tie  lu’umi’  nunkinio’ jejeláas  k’oojanil  túu  taasjo’ob  (usáan  k’áak’   we’ech),  ma’   káaotaan  tii e  kaajo’  kaache   mix  jump’éel   koojani   antíe  máako’obo.

Belaé  tii e  k’íino’oba  tii u  winalí  noviembre  yéetel   abril    ku  káasaá,   le maakoob  ku  bin  u chantaoob  tii  u  kajil   nunkinié  u  tokaaj   le  dz’ulik’aako’.   Le maako’obo   ku  bateet’koob  tu  láakal  le  baaxoó  u  bukinma’  le  dz’uló   ku  tukliko’ob   le   baaloob  ku   ts’akik  tu láakal  le   k’ojanilo’b  bey  u  tukilik le maakoob  tie  k’iino’oba.

IN  K'AABAE  X-VICTORIA


U jaajile' jach jats'uts tu láakal le ba'axo'ob ku tukultik le úuchben máako'obo'. Je'ex le k'eex tu meentajo'obo' utia'al ka'a ts'áakako'ob ti le k'áak'o'. Le beetike' tak ti' u k'iinil bejlae' ku tóoka'al le ts'uulil k'áak'o.

Juan Che Calan.


ts'ook  t'aan:

Lée  kaja' yaab  máak  u  k'aóol  tumen  tio'olal  u  ts'iiscabalio'ob.  Jejeláas  máako'ob  tii  u  laa  kajo'ob  ku   ta'al  u  xíimbalto'ob.

in káabae´  x- victoria.